KUD „Mijat Mašković“ – primjer dobre prakse
U ratnom vihoru, davne 1943. godine, na zasijedanju ZAVNO Crne Gore i Boke, donesena je odluka da se na novooslobođenoj teritoriji formira umjetnička trupa koja bi davala moralnu podršku borcima.
Ta trupa ubrzo prerasta u kulturno-umjetničko društvo koje dobija ime po pjesniku i borcu iz kolašinskog kraja poginulom u Španskom građanskom ratu – Mijatu Maškoviću.
Od tada pa do danas KUD kontinuirano funkcioniše, trudeći se da stalno unaprijeđuje svoj rad i vaspitno-obrazovno djeluje na omladinu Kolašina kroz česte kulturne aktivnosti.
Porodica i lokalni identitet
Članstvo u KUD-u kroz godine preraslo je u dio porodične tradicije Kolašinaca i Kolašinki, tako da nema gotovo nijedne porodice u kojoj neko nije u određenom periodu života bio član KUD-a. Veliki broj izuzetnih igrača, vokalnih solista i instrumentalaca prošao je kroz razne sekcije društva. Skoro čitave porodice generacijama prenose „kult“ KUD-a, a često se na istom koncertu nađu djed, sin i unuk u narodnoj nošnji. Svaka iole ozbiljnija manifestacija nezamisliva je bez učešća neke od sekcija Mijata.
Renome
Učestvujući na državnim, evropskim i svjetskim smotrama folklornog stvaralaštva, kao predstavnici bivše Jugoslavije, a kasnije i Crne Gore, plesovi i pjesme su na najljepši način prezentovani drugim kulturama i narodima. Ansambl je nastupao na svjetskim festivalima folklora širom Evrope, od kojih se izdvajaju Francuska ‒ Montoar, Konkarno (Zlatna povelja), Bugarska – Pernik (Zlatna plaketa), Portugal: Santarem (najbolji orkestar), Italija – Brindizi (prezentacija crnogorske kulturne baštine), Švajcarska – Bazel, Grčka – Naos Marmaras, Stavros, Paralia, Makedonija ‒ Ohrid, Hrvatska – Zagreb, Split, Umag, Rijeka, Pula, Rumunija – Buzau, Mađarska – Đula, Turska – Izmir, Poljska – Bistra Slaska (ženska pjevačka grupa).
Originalnost – misija ‒ prenošenje i stvaranje nasljeđa
Danas, društvo uvodi mnogo inovativnih metoda u svoj rad, te se bavi i naučno-istraživačkim djelovanjem u domenu etnokoreologije i etnomuzikologije. Primat je sada na autentičnim scenskim prikazima sa izrazitim težnjama ka stilski određenom tradicionalnom plesu. Od oktobra 2016. godine društvo je nosilac Nematerijalnog kulturnog dobra „Tradicionalne igre kolašinskog kraja.“ Time je ostvaren jedinstven uspjeh ka očuvanju nasljeđa jer je „Mijat Mašković“ postalo jedino društvo koje je čuvar kulturnog dobra Rješenjem Uprave za kulturna dobra Crne Gore pri Ministarstvu kulture Crne Gore. Riječ je o gotovo izobičajenim plesovima koji se izvode na stari ‒ arhaični način, isključivo uz pjesmu ili ritam koraka.
To je 14 plesova (šećer, šibljika, Što drijemaš, jadna, kaloper, Dobro veče, gospo, đidije, maglica, sitan tanac, Oj, Jovo, Jovo, leše gora, Glas se čuje u glavici, Stambol, U Vukića Brankovića i trusa) do kojih se došlo naučno-istraživačkim radom na terenu. Mijati su i jedni od poslednjih izvođača starog tipa pjevanja „na glas“, koji je najruralniji oblik pjevanja i kome prijeti potpuno nestajanje u Crnoj Gori. To je tip vokalnog izraza koji je suprotan muzičkim shvatanjima zapadnoevropskog sistema i koji se do unazad nekoliko decenija zadržao u predjelima Crne Gore koji su kasnili sa razvojem. Na sceni se često nađu i kazivači sa terena koji potvrđuju autentičnost izraza.
Repertoar
Pored plesova iz Crne Gore koji se izvode samo uz pjevanje ili ritam koraka, a uklopljeni su u koregorafije vezane za stare obrede i običaje (narodni skupovi, praznici, svadbe i posmrtni ritual) i koji su nosilac repoertoara, ansambl izuzetno može izvoditi plesove sa šireg područja Balkana.
Pjevačke grupe izvode stariji sloj crnogorskog pjevanja, njegujući arhaičan karakter.
Bez obzira na žanr festivala ‒ KUD kao čuvar Nematerijalnog dobra nastoji da izvodi igre koje se podrazumijevaju pod kulturnim dobrom, a sve u cilju promocije i preporuka u Mjerama zaštite nematerijalnog dobra koje nalaže Ministarstvo kulture Crne Gore.
Nagrade
Pored pomenutih nagrada na svjetskim festivalima folklora, ansambl je nosilac jednog od najvećih državnih priznanja Spomen medalje SUBNOR-a povodom 70 godina Trinaestojulskog ustanka i Nagrade Zajednice Opština Crne Gore, MUP-a Crne Gore i Evropske agencije za bezbjednost i saradnju za Najbolju lokalnu praksu u kategoriji „Kulturno nasljeđe u funkciji razvoja turizma i lokalne zajednice.“ Ženska pjevačka grupa nekoliko godina zaredom donosi nagrade sa najjačeg regionalnog vokalnog etno festivala u Negotinu, od kojih izdvajamo Specijalnu nagradu za očuvanje obredne vokalne prakse, kao i Prvu nagradu u kategoriji tradicionalne muzike. Sa Festivala božićnih i pastoralnih pjesama i običaja u Poljskoj mogu se pohvaliti Prvim mjestom. Snimaju i nekoliko emisija za nacionalnu televiziju. Predstavljaju pravu atrakciju s obzirom na to da je riječ o izuzetno mladim djevojkama potpomognutim sa nekoliko starijih članica.
Prenošenje nasljeđa – mlađi ansambli
U sklopu KUD-a postoji i škola tradicionalne igre za najmlađe. Svrha škole je da od djece formira što kompletnije scenske izvođače, nauči ih osnovnim obrascima koraka kao i pjevanju, te da kontinuirano prati njihov napredak sve do prvog izvođačkog ansambla. Dječiji izvođački ansambl priprema program u skladu sa planom KUD-a, a obavezan dio repertoara su igre kolašinskog kraja koje su dio Nematerijalnog kulturnog dobra „Tradicionalne igre kolašinskog kraja“.
Ansambl funkcioniše u sastavu JU Centar za kulturu Kolašin. Umjetnički rukovodilac ansambla je Davor Sedlarević, specijalista vaspitač za tradicionalne igre.
Za više informacija o nematerijalnom kulturnom dobru kao i mogućnostima da angažujete KUD možete se obratiti putem ovog sajta ili Fejsbuk i Instagram stranice KUD-a.
Korisni linkovi za KUD „Mijat Mašković“
Ako želite da budete naši donatori ili da se reklamirate – ž. r. CKB 510-89883-51
