PAŠTROVIĆI: REKONSTRUISANE NOŠNJE, PLESOVI I PJESME
Petrovac na Moru, 6. decembar 2024.
Ovim putem obavještavamo javnost da su od petka do nedjelje u sedmici za nama održane tri prve javne prezentacije rezultata projekta „Rekonstrukcija i revitalizacija tradicionalnih igara/plesova, muzike i nošnji Paštrovića“ i to u Petrovcu na Moru (6. XII), Budvi (7. XII) i Kotoru (8. XII).
Podsjećamo, projekat tokom cijele 2024. godine sprovodi Društvo za kulturni razvoj „Bauo“ iz Petrovca na Moru u partnerstvu sa Centrom za izučavanje i revitalizaciju tradicionalnih igara i pjesama ‒ CIRTIP iz Kolašina i Ženskom vokalnom grupom „Harmonija“ iz Budve, a uz podršku Ministarstva kulture i medija Crne Gore putem Javnog konkursa za raspodjelu sredstava za finansiranje projekata/ programa nevladinih organizacija u oblastima kulture i umjetnosti „Kultura spaja: od amatera do profesionalaca”.
O PROJEKTU
Opšti cilj projekta odnosi se na unapređenje zaštite, valorizacije i promocije nematerijalne kulturne baštine Crne Gore s posebnim fokusom na paštrovsku baštinu. Specifični cilj projekta je doprinos očuvanju paštrovskih tradicionalnih: a) igara/plesova (nakon više decenija nepraktikovanja), b) pratećih tradicionalnih pjesmama (donekle bolje sačuvanih u zajednici od igara) i c) nošnji (takođe, gotovo da ih slabo ima u zajednici, osim u muzejima i rijetkim privatnim kolekcijama). Sve navedeno sprovodi se na osnovu terenskih istraživanja, analize literature i drugih dostupnih izvora. Na ovaj način doprinijelo se tome da se elementi lokalne paštrovske tradicije otrgnu od neumitnog zaborava ili nestanka.
Postignuta su tri ključna rezultata: rekonstruisane tradicionalne paštrovske igre/plesovi, muzika i nošnje, zatim započeta njihova revitalizacija kroz koreografsko djelo, te informisane i edukovane lokalne zajednice Paštrovića i Kolašina o ovim segmentima kulturne zaostavštine. Prethodno je sproveden niz aktivnosti: višemjesečno etnografsko, etnokoreološko i etnomuzikološko istraživanje, pisanje i priprema monografije o nematerijalnoj kulturnoj baštini Paštrovića, štampa monografije, snimanje srednjemetražnog dokumentarnog filma, izrada deset replika ženske i pet replika muške paštrovske nošnje starijeg tipa, radionice s lokalnom zajednicom Paštrovića o nematerijalnoj baštini i serija koncerata, projekcije filma i promocija monografije u više crnogorskih gradova tokom decembra tekuće godine. Tome je pridodata i prateća dokumentarna izložba fotografija o paštrovskoj nošnji na sceni tokom XX vijeka.
REALIZATORI
Jedna od najkompleksnijih aktivnosti koje su realizovane jeste izrada deset replika ženskih i pet replika muških nošnji koje su registrovane i korištene u lokalnoj zajednici u prošlosti. Kostimografkinja i dizajnerka Jelena Đukanović bila je angažovana na poslovima terenskih istraživanja, iščitavanja relevantne literature i izvora, analize i obrade podataka o sačuvanim primjercima paštrovske nošnje itd, kako bi potom osmislila i dizajnirala ovih 15 kostima.
Davor Sedlarević je, nakon opsežnog terenskog etnokoreološkog i etnomuzikološkog istraživanja, osmislio umjetničko plesno-muzičko scensko djelo u kojem se našao dio paštrovskih plesova (igara) i pjesama na sceni – koliko znamo, prvi put na ovakav način. Djelo su na sceni, u replikama kostima, izvele kolašinska Ženska pjevačka grupa „Đude“, kao i članovi KUD-a „Mijat Mašković“. Paštrovske pjesme našle su se i na repertoaru Ženske vokalne grupe „Harmonija“ iz Budve.
Monografija koja je objavljena predstavlja kapitalno naučno i stručno djelo – svojevrsno novo čitanje paštrovske baštine – s više radova koje potpisuju etnološkinja prof. dr Ljiljana Gavrilović, etnološkinja Tatjana Rajković, specijalista Davor Sedlarević, kostimografkinja mr Jelena Đukanović, kustoskinje mr Ljubica Radović-Miličić i Milica Radović, kao i Dušan Medin, arheolog i kustos.
U knjizi je, u vidu dodatka, objavljen i ranije napisani tekst doc. dr Zlate Marjanović, etnomuzikološkinje, višedecenijske istraživačice paštrovskog i crnogorskog nematerijalnog nasljeđa, koja je inicijalno bila predviđena za članicu istraživačkog tima, ali je nažalost preminula neposredno prije početka implementacije projekta, dana 7. XII 2023. godine. Stoga, upravo njoj posvećujemo ovaj projekat. Druga za Paštroviće i Budvu važna ličnost koja nas je zauvijek napustila početkom 2024. jeste dugogodišnja rukovoditeljka klape „Harmonija“, Mirjana Pajović, kojoj, takođe, posvećujemo ovaj naš trud. Posveta ide i sjenima dr Jovana Vukmanovića, etnologa i muzeologa, koji je ostavio neizbrisiv trag svojim kapitalnim djelom „Paštrovići: antropogeografsko-etnološka studija“ (1960), kome se u ovoj godini navršava tri decenije od smrti, i to upravo tokom decembra.
Na kraju, naglašava se da su ogromnu pomoć u koordinaciji ovim projektom pružili pomoćnici Davor Sedlarević (CIRTIP) i Mila Medin (Društvo „Bauo“). Veliku podršku dalo je i više desetina stručnih lica, volontera i pravnih lica na različite načine angažovanih tokom ovih godinu dana, kojima se srdačno zahvaljujemo. Među svima njima, rječi zahvalnosti naročito idu sufinansijeru projekta Ministarstvu kulture i medija Crne Gore. Zahvalnost za kolegijalnu podršku iskazujemo i JU Narodni muzej Crne Gore, JU Muzeji i galerije Budve, JU Centar za kulturu Kolašin, JU Pomorski muzej Crne Gore, OJU Muzeji Kotor, Etnografskom muzeju u Beogradu, JU Osnovna škola „Mirko Srzentić“ u Petrovcu na Moru, JU Škola za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Vida Matjan“ u Kotoru, Manastiru Praskvica, FA „Nikola Đurković“ iz Kotora, Institutu za vunu Crne Gore iz Nikšića i Radio Televiziji Budva. Ipak, najveću blagodarnost upućujemo našim Paštrovkama i Paštrovićima, koji već godinama, u kontinuitetu, imaju povjerenje u naš rad, otvarajući nam svoje stare baule prepune raznoraznih porodičnih dragocjenosti i s nama nesebično dijeleći duboke skrinje svojih sjećanja.—+
Link sa kratkim prikazom premijere koreografskog djela nalazi se na adresi:
https://www.instagram.com/p/DDbzCSKutqG/?hl=sr
PREDSTOJEĆI DOGAĐAJI:
Koncert ŽVG “HARMONIJA” – Petak | 13. decembar 2024. godine | 18.00 h Moderna galerija „Jovo Ivanović“ | Stari grad Budva
Koncert ŽVG “HARMONIJA” – Subota | 14. decembar 2024. godine | 18.00 h Spomen-dom „Crvena komuna“ | Petrovac na Moru
Premijera projekta sa koreografijom –Utorak | 17. decembar 2024. godine | 18.00 h Centar za kulturu | Kolašin
Promocija monografije i dokumentarnog filma Slavena Vilusa – Subota | 28. decembar 2024. godine | 18.00 h Moderna galerija „Jovo Ivanović“ | Stari grad Budva
Promocija monografije i dokumentarnog filma Slavena Vilusa – Nedjelja | 29. decembar 2024. godine | 18.00 h Spomen-dom „Crvena komuna“ | Petrovac na Moru
Promocija monografije i dokumentarnog filma Slavena Vilusa – Ponedjeljak | 30. decembar 2024. godine | 18.00 h Centar za kulturu | Kolašin
Brošura o projektu dostupna je na ovom linku:
https://drustvobauo.wordpress.com/wp-content/uploads/2024/12/pastrovici-bastina-i-scena.pdf
Sve fotografije: Pavle Bazović, Slaven Vilus.
